Alerjenler nelerdir?
Genel olarak sık rastlanan alerjenler şu şekilde sıralanabilir.
Polenler (Çayır-çimen, ağaç, yabani ot) rüzgarla taşınarak ağız, burun ve göz yoluyla vücuda girebilirler. Coğrafi yaşam alanı semptomların ortaya çıkma zamanı ve süresinde doğrudan belirleyicidir. Çok küçük polenler alt hava yollarına kadar ulaşabilirler. Çayır çimen polenleri astım ve alerjinin dünyadaki en sık sebeplerinden biridir. Genellikle polenler öğleden sonraları havada daha yoğun konsantrasyonda bulunurlar. Batı’da Mayıs-Temmuz aylarında daha sık görülürler.
Mantarlar hava yolu ile seyahat ederler ve genellikle banyo gibi sıcak ve nemli ortamlarda bulunurlar. Aspergillus ve Penicillium türleri daha çok iç ortamlarda bulunup yıl boyu alerjiye sebep olurlarken, Alternaria ismi verilen dış ortam mantarları ise sıklıkla sıcak havalarda alerjiye neden olmakla birlikte astımlı hastalarda ölüme yol açan reaksiyonlara sebep olabilirler.
Ev tozu akarları 0.33 mm büyüklüğünde çıplak gözle görülemeyen milimetrik canlılardır. İnsan deri artıkları ile beslenirler ve dışkılarının solunum yollarımıza ulaşmasıyla, duyarlı bireylerde alerjik reaksiyonlara neden olurlar. Yıl boyu alerjinin sebebidirler. Yastıklarınızda, yatağınızda, halınızda, koltuğunuzda, çocuğunuzun oyuncak ayısında mutlu mesut yaşarlar. Mantarlar gibi sıcak nemli havaları severler. En sık görülen türleri D. Pterynissinus ve D. Farinae’dır.
Hayvanların deri artıkları, tükürük, idrar ve tüyleri sıklıkla alerjiye neden olurlar. Kedilerin en çok tükürükleri alerjenik özelliktedir. Erkek kedilerin idrarı da oldukça güçlü bir alerjendir. Kedi evden uzaklaşsa bile, evde 6-9 ay varlığını sürdürebilen inatçı alerjenlerdir. Köpeklerde kepek, tükürük ve idrar alerjenik olabilir. Bu yüzden tüysüz kopekler dahi alerjik yanıt oluşturabilirler.
Hamamböcekleri ciddi alerji şikâyetlerine de sebep olabilirler. Profesyonel olarak evden kovulduklarında alerjiden büyük bir oranda korunmak mümkündür fakat alerjenler yine de aylarca evde kalabilirler.
Alerji testleri nelerdir?
Genel olarak iki tip cilt alerji testi yapılmaktadır.
Prick testi cildin üst tabakasına alerjen içeren sıvının damlatılması sonrası çok ince (korkmaya hiç gerek olmayacak kadar çok ince) uçlu lansetlerin batırılmasıyla yapılır. Son zamanlarda birden fazla alerjenin aynı anda test edilmesini sağlayan aplikatörlerin kullanılmaya başlanmasıyla daha kısa sürede, kolay ve acısız olarak yapılmaktadırlar.
Intradermal yani cilt içi testte ise alerjenin çok az bir miktarı (0.01-0.02 mL) cildin dermis denilen alt tabakasına iğne ile verilir. Daha ağrılı fakat çok daha duyarlı testlerdir.
Bu testlerde ayni zamanda sistemik reaksiyon dediğimiz büyük çaplı alerjik cevabın oluşma riski daha yüksektir. Bu yüzden tavsiye edilen klinik uygulama öncelikle nispeten daha az riskli olan prick testinin yapılması; eğer yanıt negatif gelir ve klinik şüphe devam ederse, yanlış negatif yanıtı elemek için cilt içi testin yapılması şeklinde olmalıdır. Cilt testi öncesinde alerji ilaçları başta olmak üzere bazı ilaçların kesilmesi gereklidir. Test sonuçlarının yanlış çıkmasına sebep olacaklardır.
Cilt testleri alerji teşhisinde hızlı, güvenilir ve pratik birer tanı aracıdırlar. Ancak pozitif sonuçlanan bir test her zaman sizde alerji olduğunun göstergesi değildir. Klinik semptomların da eşlik ediyor olması gerekmektedir.
Spesifik IgE analizi: Araştırılan alerjene spesifik antikorların alınan kanda bakılmasıdır.
Cilt testlerine göre acısız bir yöntem olmasına rağmen duyarlılığı daha azdır ve daha pahalıdır.
Total serum IgE analizi: yüksekliği genel olarak alerjik hastalıklarla birlikte olmasına rağmen, bazı enfeksiyonlarda, kanserlerde, bağışıklık yetmezliklerinde, cilt hastalıklarında da görülebilir. Testler her zaman kesin sonuç vermeyebilir. Alerji semptomlarınız olduğu halde testleriniz negatif gelebilir ya da testiniz hiçbir şikayetiniz olmamasına rağmen pozitif gelebilir.
Op. Dr. Ömürsen Yıldırım
Kulak Burun Boğaz Baş ve Boyun Cerrahisi Uzmanı
dromurseny@gmail.com
