Alerjik rinitin diğer adı saman nezlesidir. Alerjik rinit, alerjiye neden olan toz, polen vb. havada dolaşan maddelerin burun ve sinüs içini döşeyen yapılar ile teması sonucu gelişen normal dışı reaksiyondur. Alerjik rinit genetik olarak geçiş gösterebilir. Her iki ebeveynin alerjik olması durumunda çocuklarında alerji yaklaşık %50 oranında ortaya çıkar. Doğumdan hemen sonra hastalık ortaya çıkmaz. Genellikle 2 yaş ve üzerinde şikâyetler başlar. Alerji, ilkbahar ve sonbaharlar gibi belli dönemler oluşabileceği gibi bazen de yılın tüm aylarında oluşabilir. Örneğin; toz alerjileri yılın bütün dönemlerinde, polen alerjileri ise sıklıkla bahar aylarında görülmektedir.

Havada dolaşan, küçük ve hafif olan hayvan ve bitki proteinleri göz, burun ve boğaz yüzeyine yapışır ve alerjik reaksiyon başlar. Polenler, mantarlar, hayvan tüyleri ve ev tozu bu parçacıkların en sık rastlananlarındandır.  Hastalarda, burun akıntısı, burun kaşıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırma, boğaz kaşıntısı ve gözlerde sulanma gibi şikâyetler oluşur. Bu hastalıkta oluşan alerjinin şiddeti kişiden kişiye değişmektedir. Hastaların bir kısmı bu alerjiyi hafif atlatırken diğer bir kısmında ise okul ve iş yaşamlarını etkileyen ve hayat kalitesini bozacak kadar şiddetli olabilmektedir. Alerjik rinitli hastalar burun, orta kulak ve boğaz iltihaplarını daha sık geçirmeye meyillidirler. Alerjik rinit ile uyumlu şikâyetleri olan hastalara kulak, burun, boğaz ve baş boyun muayenesi yapılmalıdır. Herhangi bir enfeksiyonun ya da yapısal bir bozukluğun bu şikâyetlere yol açıp açmadığı saptanmalıdır.

Alerijik rinit tanısı nasıl konur?
Tanıyı koymada alerjik deri testleri ve kan tahlilleri yardımcı olmaktadır. Deri testi, Prick testi olarak adlandırılır. Bu testte çeşitli bitkiler, ağaçlar, küf, mantar, toz gibi allerjenlerin ekstreleri cilt altına verilerek, alerijik reaksiyonun derecesi ölçülür. Kan testlerinde ise total ve özel immunglobulinlere bakılır. Immunglobulin E, alerijik kişilerin kanında artan bir moleküldür ve kan değeri normal sınırlardan yüksek olan kişilerin alerjik oldukları ya da alerjiye yatkın oldukları sonucu çıkar.

Alerjik rinit tedavisi nedir?
Tedavide birinci basamak hastanın bu alerjenlerden uzak durması ve korunma önlemleridir. Bu önlemler,

• Tozlu ve dumanlı ortamlarda bulunmamak
•  Isı ve nemin ayarlanması
• Polenlerin yoğun olduğu mevsimlerde mümkün olduğunca içeride olmak ve kapı pencerelerin kapalı tutulması
• Ev içinde mümkün olduğunca halı, kilim battaniye yerine deri, vinlex ve plastik eşyalar kullanılması
• Evde bitki ve ev hayvan bulundurulmaması
• Özel hazırlanmış nevresim ve çarşaflar kullanılması ve tüylü oyuncaklardan uzak durulmasıdır.

Korunma önlemlerinin yetersiz kaldığı zamanlarda, kullanılan başlıca ilaç grupları; Antihistaminikler (alerjik reaksiyonları baskılar), dekonjestanlar ve kortizonlu burun spreyleridir. Alerjik rinit konusundaki aşı tedavileri son yıllarda ilerleme kaydetmiş, korunma ve ilaç tedavisinden fayda görmeyen hastalara uygulanabilmektedir.

Op.Dr.Yeliz Kantürk
Acıbadem Bakırköy Hastanesi
İstanbul