Vertebrobaziler sistem (VBS) beyin sapı, omurilik, serebellum ve serebrumun arka bölümlerinin beslenmesini sagˆlayan önemli bir yapıdır. Tüm damarlarda oldugˆu gibi VBS'de de birçok patoloji, anomali ve varyasyon gözlenir. (1) Beyin ve ilgili yapıların ( arteryel beslenmesi; kökenlerini arcus aorta’dan alan, iki a. carotis interna (ICA) ve iki a. vertebralis (VA) olmak üzere bas¸lıca dört arteryel kök tarafından sagˆlanır. Bu arterler beynin ön kısmında, anterior sirkülasyon adı verilen “karotis sistemini”, arka kısmında ise posterior sirkülasyon denilen “vertebrobaziler sistemi” (VBS) olus¸tururlar. (2,3)

Vertebrabazilar yetmezlik (VBY); bu arterlerde yada dallarında c¸oğunlukla embolik olaylara, daha az sıklıkla da c¸eşitli nedenlerden dolayı akım debisinde azalma sonucunda ortaya c¸ıkan hemodinamik değişikliklere bağlı olarak gelişen bir patolojidir. (4)

Vertebrobaziler yetmezlik belirtileri nelerdir?
Vertebrobaziler yetmezlikte şu belirtiler görülebilir:

• Vertigo (başdönmesi)
• Diplopi veya bulanık görme dahil görme değişiklikleri
• Aniden düşmeler
• Bozulmuş konuşma
• Uzuvlarda karıncalanma veya uyuşma
• Ani koordine olmayan hareketler
• Uyku hali
• Mesane veya bağırsak kontrol problemleri
• Yutma güçlüğü
• Yürüme güçlüğü
• Baş ağrısı
• İşitme kaybı
• Kas zayıflığı
• Bulantı ve kusma
• Yüz, kollar veya bacaklarda terleme (5)

Vertebrobaziler yetmezlik için risk faktörleri nelerdir?
Vertebrobaziler yetmezlik için hipertansiyon, çeşitli kalp hastalıkları, karotid arter (şah damarı) hastalığı ve şeker hastalığı risk faktörleri arasında sayılabilir. (6)

Vertebrobaziler yetmezlikte değerlendirme nasıl yapılır?
Vertebrobaziler yetmezliğin tanısı görme bozukluğu, pozisyona bağlı nistagmus ve denge bozuklukları gibi objektif belirtilerin varlığı ile konur, ancak bu tanı vertebrobaziler sistemin görüntüleme yöntemleri ile de desteklenmelidir.(7). Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), manyetik rezonans anjiyografi (MRA) ve Doppler ultrasonografi (US), vertebrobaziler sistem arterlerini incelemek amacıyla kullanılan ve invazif olmayan görüntüleme yöntemleridir (8,9)

Vertebrobaziler yetmezlik tedavisi nelerdir?
Vertebrobaziler yetmezlik tedavisi altta yatan patolojinin hafifletilmesinden oluşmaktadır. Bu durumun olası etiyolojileri arasında aterosklerotik damar hastalıkları, hiperkoagülabilite ve hiperviskozite yer almaktadır. En yaygın şekilde kullanılan tedavi rejimi aspirin, dipridamol ve pentoksifilin gibi antitrombosit ajanlardır. Diyabet, hipertansiyon, hiperkolestrolemi ve hiperlipidemi gibi altta yatan risk faktörleri tedavi edilmelidir. Vestibüler baskılayıcılar akut koşulda vertigonun kontrol edilmesi amacıyla uygulanabilir fakat merkezi kompansasyon hızının yavaşlamasını engellemek için mümkün olduğunca azaltılmalıdır. (6)

Kaynaklar

1. Başaran E.M. “Vertebrobaziler Sistem Yetmezliği Klinik Ön Tanılı Hastalarda Karotis ve Vertebrobazilar Damar Sistemlerinde Morfolojik ve Hemodinamik Özelliklerinden Renkli Doppler USG ve Multidedektör BT Yöntemleri ile Değerlendirilmesi” Uzmanlık Tezi, 2008
2. James Al, Carl E, Jeffry PE: Vertebrobasilar insufficiency. Arch Neurol 42:803- 808,1985
3. Moran CJ, Kido DK, Cross III DT. Cerebral vascu1ar angiography: indications, technique, and normal anatomy of the head. In: Baum S, ed. Abram 's angiography. 4th ed. Vol. 1. USA: Little Brown and Company, 241-303. 1997
4. Turan-O¨zdemir S, Yıldız C, Cankur N. Sağlıklı popu¨lasyonda vertebral arter sisteminin renkli dupleks Doppler ultrasonografi ile değerlendirilmesi. Uludağ U¨n. Tıp Fak. Dergisi 2002;28:95-99.
5. Burke D., Vertebrobaziler Dolaşım Bozuklukları P: June 30, 2012.
6. Newlands S., Bailey Baş & Boyun Cerrahisi, Otolarengoloji,2011.
7. Bryun GW. Vertigo and vertebrobasilar in- sufficiency. Acta Otolaryngol (Stockh) 1998; 460:128-134.
8. Fujita N, Yamanaka T, Ueda T, et al. Mag- netic resonance imaging (MRI) test in he- modynamic vertebro-basilar insufficiency. Acta Otolaryngol (Stockh) 1998; 533:57- 59.
9. Nakamura K, Saku Y, Torigoe R, et al. So- nographic detection of haemodynamic changes in a case of vertebrobasilar insuf- ficiency. Neuroradiology 1998; 40:164- 166.

Prof.Dr.Ahmet Akgül