Gözlerde gözyaşı bezi tarafından salgılanan sıvı emilerek gözyaşı kesesine geçer ve oradan da gözyaşı kanalı ile burun boşluğuna akar. Gözyaşı kanalında herhangi bir nedenle tıkanıklık meydana geldiğinde gözyaşı gözde birikerek göz kapakları arasından yanağa akabilir. Bu da gözyaşı yollarında enfeksiyona yol açarak çapaklanma, ağrı, kızarma, kızarma ve şişmeye yol açabilir.
Gözyaşı kanalının tıkanıklığının ve enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?
- Aşırı sulanma
- Gözde sık sık çapaklanma
- Burun köküne basmakla, göze iltihap gelmesi
- Burun kökünde şişlik
Gözyaşı kanal tıkanıklığı kimlerde görülür?
Her yaşta görülebilmekle birlikte, sıklıkla yeni doğan bebeklerde ve özellikle menopoz sonrasında kadınlarda görülür. Yeni doğan bebeklerde görülen gözyaşı kanal tıkanıklığı doğumsal, yetişkinlerde görülen gözyaşı kanal tıkanıklığı edinsel olarak adlandırılır.
Gözyaşı kanal tıkanıklığı sebebleri nelerdir?
a) Doğumsal gözyaşı kanal tıkanıklığı sebebi: Bebeğin anne karnındaki gelişimi sırasında gözyaşı kanallarının oluşumunu tamamlamamasıdır. Genellikle sorun, gözyaşı kesesinin buruna açıldığı yerdeki zarın delinmeden, bebeğin doğmasıdır. Bu durumda gözyaşı buruna boşalamaz.
b) Edinse gözyaşı kanal tıkanıklığı sebebi: Genellikle orta ve ileri yaşlarda ortaya çıkar. Tekrarlıyan enfeksiyonlar, gözyaşı kesesi taşı, sinüzit, travma, sistemik enflamatuar hastalıklar ve tümörler gözyaşı kanal tıkanıklığına yol açabilir.
Gözyaşı kanal tıkanıklığı nasıl tespit edilir?
Tıkanıklığın tespitinde en sık kullanılan yöntem bir kanül yardımı ile gözyaşı yollarına sıvı verilmesi (lavaj) işlemidir. Gözyaşı yollarına sıvı verilmesi işleminde hastanın boğazına sıvı gelirse gözyaşı yolları açıktır, sıvı gelmemesi durumunda ise gözyaşı yollarının kapalı olduğu anlaşılır. Hekimin gerek görmesi durumunda gözyaşı yolları görüntüleme tetkikleri istenebilir. Bu tetkikler dakriyosistografi ve dakriyosintigrafidir.
Gözyaşı kanal tıkanıklığı nasıl tedavi edilir ?
a) Doğumsal gözyaşı kanal tıkanıklığı: İlk 1 yıl masaj uygulaması yapılır. Masaj burun kökünden, aşağı doğru sıvazlama şeklinde uygulanır. Günde 3-4 kez, 10 sefer bu masaj hareketini yapmak gerekir. Masajla kendiliğinden kanalın açılma ihtimali %95 civarındadır. Gözde çapaklanma oldukça antibiyotikli göz damlaları kullanılır. 1.5 yılın sonunda, yaşarma geçmezse kanal kendiliğinden açılmamış demektir. O zaman “probing“ denilen sondalama işlemi yapılır. İlk sondalamadan sonra yaşarma şikâyeti geçmezse, sondalama işlemi tekrarlanabilir. Sondalama ile de yaşarma geçmezse, hastaya balon kataterile dilatasyon ve tüp entübasyonu uygulanabilir. Bu tedavi yöntemleri ile başarı sağlanamazsa ilerleyen dönemde çocuğa dakriyosistorinostomi ameliyat yapılabilir.
b) Edinsel gözyaşı kanal tıkanıklığı: Göz sulanmasının nedeninin göz yaşı kanalı tıkanıklığı olduğunun anlaşılması durumunda tedavi genellikle cerrahidir. Tedavinin amacı gözyaşı kesesi ile burun boşluğu arasında yeni bir yol açılmasıdır. Bu amaçla değişik ameliyat teknikleri uygulanabilir. Yeni açılan kanalın tıkanma ihtimali yüksek olan bazı olgularda bu kanala geçici süre ile durmak üzere silikon tüp yerleştirilebilir.
Bu tür ameliyatlar 3 şekilde uygulanabilmektedir:
1.External dakriyosistorinostomi: Ciltten kesi yapılarak yapılan ameliyatlarda burun ile göz arasına bir cilt kesisi yapılır. Buradan girilerek burun ile gözyaşı kesesi arasında yeni bir yol açılır. Başarı şansı en yüksek olan ameliyat şekli bu yöntemdir fakat ciltte iz bırakması nedeni ile hastalarda kozmetik endişe yaratabilmektedir.
2.Endoskopik dakriyosistorinostomi: Burun içinden endoskop yardımı ile yapılan ameliyatlarda endoskop yardımı ile burun içerisinden girilerek gözyaşı kesesine doğru bir yol açılır. Kozmetik açıdan daha çok tercih edilen bir ameliyattır. Kulak Burun boğaz uzmanlarının katılımı ile gerçekleştirilir.
3. Transkanaliküler lazer dakriyosistorinostomi: Son yıllarda uygulanmaya başlayan yöntemde ise, gözyaşı kanalının göz tarafındaki ağzı olan kanaliküllerin içerisinden girilerek lazer yardımı ile ameliyat gerçekleştirilmektedir (Transkanaliküler lazer dakriyosistorinostomi). Bu yöntemde, lokal veya genel anestezi altında gözyaşı kanalının ağzı genişletilerek lazer probu kanala yerleştirilir. Prob buruna doğru ilerletilir ve yan burun duvarına yaslanır. Bu noktada lazer çalıştırılır ve kanal ile burun arasında yeni bir pencere açılır. İşlem burun içerisinden endoskop ile sürekli izlenir ve pencerenin yeri ve büyüklüğü istenilen şekilde ayarlanana kadar dokular yakılarak yok edilir. Ardından kanala silikon tüp yerleştirilerek işlem sonlandırılır.
Op. Dr. Özgür Örüm
