Ses teli zayıflığı (parezisi) veya felci (paralizisi) nedir?
Ses telleri nefes alırken açılır ve konuşurken orta hatta gelerek kapanırlar. Yani ses telleri normalde ortaya veya yana doğru hareket ederler. Bir ya da iki ses telinin bu hareketlerinin zayıflamasına 'Parezi'; tamamen felç olmasına ise 'Paralizi' denir. Hangi ses telinin tutulduğuna ve ses telinin pozisyonuna bağlı olarak görülen şikâyetler değişir.
Bu durumun oluşturduğu şikâyetler şunlardır:
- Ses kısıklığı,
- Ses yorgunluğu,
- Konuşurken boğazda ağrı veya gerginlik,
- Yiyecek veya içeceklerin soluk borusuna kaçması ve öksürük,
- Konuşurken nefes yetmezliği olması veya nefes nefese kalma,
- Solunum problemleri ve nefes açlığı
Ses teli zayıflığının/felcinin sebepleri nelerdir?
- Viral enfeksiyonlar (yakın zamanda geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonları)
- Ses teli sinirinin zedelenmesi. Bu durum bir kaza sonucu olabildiği gibi boyun fıtığı ameliyatı veya guatr ameliyatı sonucu da olabilir.
- Gırtlağın kas ve sinirlerinin problemleri
- Ses tellerini kontrol eden sinire tümör nedeniyle bası olması
- Genel anestezi tüpünün ses teli sinirine bası yapması
- Laringofaringeal reflü (Sessiz reflü)
- Sebebi bilinemeyen grup
Ses teli zayıflığı/felci olup olmadığının anlaşılması için hangi testler yapılabilir?
Ses teli zayıflığının tanısı hastalık hikâyesinin dikkatlice alınması ve fizik muayene ile konulabilir. Doktorunuz sesinize ait şikâyetlerin gelişimi ile ilgili detaylı sorular soracaktır. Fizik muayenede gırtlağınızın muayenesi yapılacaktır. Bunun için kamera bağlantılı bir endoskop sistemi kullanılacaktır. Doktorunuz gerekirse ses ölçümleri ve gırtlak EMG'si yapabilir. Ses ölçümleri sesinizin ne kadar etkin olduğunu ölçmeye yarar. Gırtlak EMG si (LEMG) ise ses teli kaslarınız tarafından üretilen elektrik enerjisinin analizidir. Bu testle ses teli zayıflığının kesin tanısı konulur. Ayrıca bu test ile sinir fonksiyonunun iyileşmesi ile ilgili bilgi de elde edilebilir. EMG'de gırtlak kaslarınıza steril iğne elektrodlar yerleştirilir. Bu elektrodlar kaslarınızdaki enerjiyi özel bir araç aracılığı ile 'görünür ve duyulur' hale getirir.
Ses teli zayıflığı/felcinin sebebinin anlaşılması için başka testlerin yapılması gerekir mi?
Ses teli zayıflığı/felcinin sebebini ortaya koyabilmek için boyun ve akciğer bilgisayarlı tomografi (BT) incelemesi ve beyin magnetik rezonans incelemesi (MRI) istenebilir.
Ses teli zayıflığı/felci için hangi tedavi yöntemleri önerilir?
Ses teli zayıflığı/felci saptanan kişide şikâyetlerin ciddiyetine, kişinin günlük hayattaki ses gereksinimine ve ses teli zayıflığının zaman içerisinde iyileşme ihtimaline göre farklı tedavi yöntemleri uygulanır. Tedavi için şunlar önerilebilir: sadece izlem, ses terapisi, ses teline enjeksiyon yöntemleri ve ses telinin pozisyon ve şeklini düzeltme ameliyatı (tiroplasti).
Enjeksiyon yöntemlerinde, ses tellerine değişik maddeler verilir. Bu maddeler: yağ, hyaluronik asit, kalsiyum hidroksi apatit, kollagen, ve fasya'dır. Bu maddelerin bir kısmı geçici maddeler iken (yani belli bir sure sonra vucut tarafindan emilirler), diger bir kısmı ise kalıcı materyallerdir. Ses tellerine enjeksiyon işlemleri oldukça kolay olup, özellikle orta dereceli zayıflıklarda ve iyileşme beklenen durumlarda tercih edilir.
Ses teli zayıflığı oluştuktan 6-9 ay sonra sesiniz normal fonksiyonunu geri kazanmazsa bu süreden sonra kendiliğinden iyileşmesi beklenemez. Bu durumda sesin düzelmesi için cerrahi bir girişim olan 'Tiroplasti ameliyatı' yapılabilir. Bu ameliyatta boyundan yapılan küçük bir kesi ile ses teline destek sağlamak amaçlı silikon bir blok veya Gore-tex denilen bir madde yerleştirilir. Ameliyat sonrası başarı ve hasta memnuniyeti yüksek olup şikayetler belirgin olarak düzelmektedir.
Op.Dr.Sevtap Akbulut
sevtap.akbulut@gmail.com
