Ses hastalıklarının pek çoğu özellikle profesyonel ses kullanıcıları diye gruplandırdığımız öğretmenler, çağrı merkezi çalışanları, din görevlileri, ses sanatçıları ve tiyatrocular, politikacılar gibi kişiler için, sesin yüksek performansla ve yıpratılarak kullanılmasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla bu problemlerin çözümünde, hasara sebep olan esas etkeni ortadan kaldırabilmek için yanlışları ortadan kaldırıp sesin doğru kullanımını öğreterek tedavi gereklidir. Örneğin bir ses probleminde cerrahi bir çözüm önerildiğinde bile cerrahi sonrasında sesin doğru iyileşmesini sağlamak ve bu hasara sebep olan yanlış davranışları değiştirecek yönde hastaya eğitim vermek ve sesin sağlıklı kullanımını öğretmek kalıcı bir iyileşme sağlayacaktır. Oysa yalnızca cerrahi tedavi alıp, ses terapisi almadan hayatına devam eden kişi aynı yanlış davranışları tekrar ederek yeniden aynı hasarın oluşmasına meydan verebilir. Bunun yanı sıra profesyonel ses kullanıcıları seslerini yüksek bir kapasiteyle kullandıklarından sesleri hasar görmeye daha yatkındır ve bu hasar ortaya çıkmadan ses eğitimi almaları ciddi oranda iş gücü kaybına ve performans düşüklüğüne neden olacaktır.
Ses terapisi neyi amaçlar?
- Gırtlağın sağlığını mümkün olan derecede düzeltmeyi,
- Sesle ilgili fonksiyonel bozuklukların azaltılmasını/ortadan kaldırılmasını amaçlar.
Ses terapisinin tedavideki yeri nedir?
Ses terapisi:
- Ses problemlerinin tedavisinde çok önemli rol oynar.
- Ameliyat sonrasında sesin tam kapasitesine dönebilmesinde önemli rol oynar.
- Ses hasarının yeniden ortaya çıkmasını engellemede önemli rol oynar.
- Genellikle medikal tedavi, cerrahi yaklaşım, psikolojik destek ve ses terapisi bir arada uygulanır.
- Bazı ses problemlerinde tek başına ses terapisi ile rehabilitasyon tam tedavi sağlar.
Ses eğitimi nasıl yapılır?
- Ses eğitiminde ilk hedef sesin oluşma mekanizmasını, anatomisini ve fizyolojisini hastaya, anlayabileceği bir dille tarif etmek ve bugüne kadar hiç düşünmeden kullandığı mekanizmanın aslını anlamasına yardımcı olmaktır.
- Sonrasında, kişinin, ses hijyenini sağlamak için hayatıyla ve davranışlarıyla ilgili olarak ne gibi değişiklikler yapması gerektiği konuşulur.
- Bunları, sesi tedavi edici, nefes desteğini arttırıcı, nefes gücünü arttırarak ses tellerinin zorlanmasını önleyici, sesi kuvvetlendirici ve hasarı önleyici egzersizler takip eder.
- Ses terapisi genellikle 8-10 seans olarak uygulanır ve 1-2 ay sürer.
Ses terapisinin içeriği nedir?
- Sesin nasıl çalıştığı ve nasıl hasar görebileceği konusunda hastanın eğitilmesi,
- Vokal Hijyen eğitimi,
- Nefes ve ses egzersizleridir.
Tedavide hastalığa, konuşma alışkanlıklarına, hastanın becerilerine ve kullanım ihtiyacına göre kişiye özel program geliştirilmelidir. Terapi sonrası verilecek ev egzersizleri ile tedavinin devamlılığı sağlanmalıdır. Terapide öğrenilen noktaların hayata hayata geçirilmesi gerekir.
Ses terapisinde başarı hangi faktörlere bağlıdır?
- Doğru teşhis’ e
- Ses kullanımının fonksiyonel değerlendirmesinin doğruluğu’ na
- Konuşma terapistinin bilgi ve becerileri’ ne
- Hastanın uyumluluğu’ na
- Ekip çalışması’ nın gücüne dayanır.
Gayem Köprücü, MS, CCC-SLP
Dil ve Konuşma Patoloğu
