Dış kulak, kulak kepçesi ve dış kulak yolundan meydana gelir. Dış kulak yolu, kulak kepçesi ile kulak zarı arasında, tünel şeklindeki kısma verilen isimdir.

Dış kulak yolu (kulak kanalı), kum saatine benzer, orta kısmında daralır. Dış kulak yolu kemik ve kıkırdak yapılarından oluşmaktadır. Bu yolun dış kısmındaki derinin içerisinde, kulak salgısını oluşturan özel salgı bezleri bulunur. Salgının görevinin toz ve kum parçalarını tutarak kulak zarına zarar vermesini engellediği varsayılır. Genellikle salgı kurur ve içerdiği toz ve kumla birlikte kulak dışına atılır veya silinip alındığı kulak kepçesine doğru kayar.  Buradaki kurumuş birikintiye "buşon (kulak kiri)" adı verilir. "Kulak kiri" aslında kulağın kirli olduğu anlamına gelmez, halk arasında böyle isimlendirilmiştir. Kulak salgısı koyu olan kişilerde veya tozlu ortamda çalışan insanlarda bu akıntı birikebilir ve dış kulak yolunu tıkayabilir.

Buşon hangi şikâyetlere yol açar?
Kulak salgısı, kulak yolunu koruduğu ve geçici bir koruyucu sıvı tabakası oluşturduğu için faydalıdır. Kulak salgısının yokluğu, dış kulak yolunun kurumasına ve buna bağlı kaşıntılara sebep olur.

Bazı hastaların buşona ait hiçbir yakınması olmayabilir ve buşon rutin Kulak burun boğaz muayenesi sırasında saptanabilir. Bir veya iki kulakta birikim tıkanıklık oluşturduğunda ise geçici işitme kaybı, kulakta dolgunluk hissi, ağrı, kaşıntı, uğultu, çınlama gözlenebilir. İşitme kaybı farlı derecelerde klinik verebilir. Normalde başkalarıyla yakın ilişki kurmak durumundaki hastaların buşonun yol açtığı işitme kaybı nedeniyle sosyal izolasyon içine girmesine neden olabilir.

Buşon nasıl anlaşılır?
Buşon tanısı otoskopik muayene ile kulak burun boğaz hekimi tarafından konabilir.  Otoskopik muayenede; buşon varlığı tanı koydurucudur. Bu gibi durumlarda kulak burun boğaz hekimine başvurmak faydalı olacaktır.

Buşon nasıl tedavi edilir?
Buşon tedavisinde hastalara farklı seçenekler sunulabilir. Seçenekler hasta ve hekimin tercihine, sağlık kuruluşunun özelliklerine göre değişebilir. Tedavi seçenekleri arasında serumenolitik damla, damla kullanarak veya kullanmadan su ile yıkama (kulak lavajı), aspirasyon, küret ile çıkarma yer almaktadır. Buşonun hemen çıkartılamadığı durumlarda kiri yumuşatıcı damla verilerek belirli bir süre sonrasında aspirasyon genel uygulamamızdır. Buşonun yumuşaması ile temizleme daha kolay, komplikasyonsuz ve daha kısa sürede sonuçlanır.  Kulak lavajı ise tek başına ve ya serumenolitik damla ile kombine kullanılabilir. Kulak lavajı işlemi nazikçe yapılmalıdır. Ancak her kulağa lavaj yapılamayabilir. Serumenolitik damla tek başına bazı buşonları tamamen yok edebilir ya da yıkama öncesinde buşonu yumuşatır.

Buşonu hastanın kendisi temizleyebilir mi?
Çoğunlukla kulak kanalı kendi kendini temizler; bu, kulak zarından kulak kepçesine kadar derinin ve birikintilerin yavaş yavaş dışa doğru doğal bir mekanizmayla itilmesi ile olur. Eski kulak birikintisi devamlı olarak kulak dışına doğru itilir, burada kurur ve düşer.

Kulak salgısı, kulak yolunun iç kısmında oluşmaz, sadece dış kısmında oluşur. Eğer hasta kulağını yabancı bir cisimle temizlemeye kalkışırsa, bu akıntıyı iç kısma, kulak zarına doğru iter. Yabancı cisimler kullanarak kulak temizlenemez, sadece kulak kiri içeriye doğru itilir. Aynı zamanda dış kulak yolunun derisi ve kulak zarı çok ince ve hassastır, kolaylıkla zedelenebilir. Ayrıca kulağa yabancı bir cisim girdirilmesi sırasında kulak zarı zedelenebilir ve yırtılabilir.

Kulak zarınızda delik olup olmadığını bilmelisiniz. Kulak zarınız delikse, kullandığınız damlalar, kulak iltihabına yol açabilir. Aynı şekilde, delik kulak zarı olan bir kulağın yıkanması da iltihap gelişmesine neden olabilir. Bu durumlarda Kulak Burun Boğaz hastalıkları uzmanına başvurmanız gerekir.

Kulak yıkatmak alışkanlık yapar mı?
Kulak yolunun yıkanması bir alışkanlık yapmaz. Kulak salgısı koyu olan ve kulak kanallarının kendisini temizleme mekanizması yetersiz olan kişiler, sık sık kulak salgıları biriktiği için, her altı ay veya yılda bir kez kulaklarını temizletmek ihtiyacı duyarlar. Bu, kulak akıntısının yapısından kaynaklanmaktadır ve ilk yıkama işleminden önce başlayan ve yıkama işlemi sonrasında da devam edecek bir sorundur. Yıkansa da, yıkanmasa da kulak akıntısı birikecektir.

Dr.Mustafa Çelik